کروماتین جنسی(Barr Body)

کروماتین جنسی(Barr Body)

هدف:مشاهده کروماتین جنسی در بافت پوششی حفره ی دهان

مقدمه:

((کروماتین های جنسی نخستین بار در سال 1940توسط آقای بار و برترام در هسته سلول های عصبی گربه ماده شناسایی شد و به جسم بار شهرت یافت .سپس وجود این جسم در سلول های عصبی سایر پستانداران ماده به اثبات رسید.در واقع جسم بار همان کروموزوم جنسی xغیر فعال می باشد.به همین علت کروموزوم جنسی نیز نامیده می شوداین جسم درون هست قرار دارد و به سطح درنی غشا متصل است تشخیص کروموطوم جنسی به عنوان یکی از آزمایش های سیتوژنتیک دارای اهمیت زیادی می باشد.کروماتین جنسی طی فرآیندی لینوزیشن و فقط در سلول های سوماتیک دیده می شود.تعداد جسم بار درون یک یاخته همیشه یک عدد کمتر از تعداد کروموزوم های xمی باشد.امروزه با روش های مختلفی می توان کروماتین جنسی را تشخیص داد.از جمله این روش ها می توان به تست بار که توسط بار در سال 1955ارائه شد اشاره کرد این روش به تکنیک بوکال اسمیل بیوپسی شهرت دارد. از دیگر روش های تعیین اختلاف جنسی، بودن یا نبودن زایده ای به نام Drum stickمی باشد.این زائده شبیه چوب طبلی که توسط رشته های باریکی از کروماتین به یکی از لپ های هسته گلبول سفید نوتروفیل انسانی متصل شده است دیده می شود.به نظر می رسد 40/1گلبول سفید زنان و 500/1گلبول سفید مردان دارای این زائده باشند.))

وسایل مورد نیاز:

لام،آب مقطر،اتانول 95 و75 درصد،Hcl،محلول تولوئیدن بلو،محلول های زایلول یا گزیلول،میکروسکوپ

شرح آزمایش:

ابتدا دهانتان را با آب بشوید و خشک کنید.با انگشتان از سطح داخلی دهان بافت پوششی را به آرامی جدا کنید و با استفاده از یک لام smealتهیه کنید.برای فیکس کردن اتانول 95درصد استفاده کرده و 5 دقیقه صبر کنید.بر روی آن Hclاضافه کنید(برای باز شدن کروماتین ها).سپس لام را با آب مقطر بشوید و روی آن تولوئیدن بلو بریزید و 12 دقیقه صبر کنید.بعد از آن برای آبگیری نمونه الکل 75درصد روی آن ریخته و 5 دقیقه صبر کنید ؛سپس روی آن اتانول 95درصد اضافه کرده و5 دقیقه صبر کنید.برای آنکه نمونه کاملا شفاف دیده شود بر روی آن زایلول یا گزیلول بریزید و صبر کنید تا خشک شود.در آخر هم لام را در زیر میکروسکوپ با عدسی با بزرگنمایی 10 مطلعه کنید.

سوالات:

*دلایل و مکانیسم غیر فعال شدن یکی از کروموزوم های X را ذکر کنید(مکانیسم مولکولی).

غیرفعال شدن کروموزوم xبه دلیل هتروکروماتین شدن آن است.هتروکروماتین شدن از ناحیه XIC (X-Inactivation Center) که شامل ژنی به نام XITS(X-Inactive Specific Transcript) هست شروع و از دو طرف به سمت تلومر ها ادامه می یابد ،به این صورت که در اثر رونویسی ازXISTیکسری RNA ها تولید می شود که با پوشاندن کروموزوم Xو همچنین جذب هیستون ها به این ناحیه باعث شروع و ادامه ی هتروکروماتین شدن می شوند ولی این ژن خود غیر فعال نمی شود.

نکات:

1.در زنان مبتلا به سیندرم ترنر(XO ) كروماتین جنسی وجود ندارد و در زنان با وضعیت كروموزومی XXX دو كروماتین جنسی دیده می شود . جالب آن كه مردان با فرمول كروموزومی XXY(كلاین فلتر) نیز یك كروماتین جنسی دارند.

2.در مگس سرکه، فعالیت متابولیسمی تک کروموزوم x حشره نر بالاتر از فعالیت دو کروموزوم x ماده است تا قادر باشد خود را با فعالیت دو x ماده منطبق کند ولی در انسان برخلاف مگس سرکه، فعالیت متابولیسمی کروموزوم x ماده کاهش می یابد تا امکان تطبیق آن با تک کروموزوم x نر فراهم شود و این عمل با غیر فعال شدن یکی از دو کروموزوم x ماده ها انجام می شود. در انسان یکی از دو کروموزوم x فرد ماده غیر فعال شده و تبدیل به جسم بار می شود.

3.دوره تشکیل جسم بار، از ابتدا تا انتهای مرحله اینترفاز است و هنگام تقسیم های سلولی، مجدداً هر دو کروموزوم x مشاهده می شوند.

4.غیر فعال شدن کروموزوم X در دوازده روزگی جنین شروع می شودیعنی زمانی که سلول تخم چندین تقسیم انجام داده و جالب این که غیرفعال شدن به صورت تصادفی صورت می گیرد، یعنی در یک سلول مثلا کروموزوم X پدری با ژن های خاص خودش غیرفعال می شود و در یک سلول دیگر کروموزوم X مادری با ژن های خاص. بنابراین افراد ماده از نظر صفات روی کروموزوم X حالت موزاییک رو نشان می دهند .

مهدی شیرکوندمقدم

نظرات شما عزیزان: